مزایای شهر الکترونیکی
از مزایای اقتصادی پیادهسازی طرح شهر الکترونیکی میتوان به کاهش هزینههاى تردد شهرى، افزایش سرمایهگذارى در نتیجه گسترش ارتباطات جهانى، صرفه جویى در مصرف سوختهاى محدود، تسهیل انجام امور اقتصادى به خاطر ۲۴ ساعته بودن ارائه خدمات و... اشاره کرد.
کاهش زمان اتلاف شده شهروندان در ترافیک، عرضه بهتر خدمات، توزیع عادلانهتر امکانات، کاهش آلودگى محیط زیست، افزایش اشتغال و بهبود مدیریت پایدار شهرى از ویژگیهای اجتماعی شهر الکترونیکی است.
مهمترین اثرات فرهنگى این شهر نیز شامل اطلاعرسانى سریع، انتشار نشریات الکترونیکی برای شهروندان، آموزش مجازى، ایجاد کتابخانه دیجیتالى، افزایش سواد و ایجاد نوعى جهاننگرى است که به افزایش رفاه و ارتقاى فرهنگ کمک میکند.
در واقع در شهر الکترونیکی دیگر به شهر به مثابه کالبدی که ساختمانهای بلند، خیابانهای پرترافیک و آلودگیهای زیستمحیطی را دربرمیگیرد نیست، بلکه شهری است که در آن تعامل میان شهروندان و مسؤولان اهمیت بیشتری مییابد و این تعاملات دو سویه است که محیط اجتماعی مطلوبی را برای شهروندان ایجاد میکند.
این موضوع به ویژه در مورد کلان شهرها اهمیت دارد. در شهر الکترونیک کلان شهرها، شهرهایى نیستند با آسمان خراشهاى بزرگ، سینماهاى عظیم، سالنهاى بزرگ به عنوان محلهایى براى تعامل و... بلکه شهرهایی هستند که با زندگی در آنها مىتوان فیلمهاى بزرگ را در صفحات کوچک دید، پشت میز خود در موزهها گردش کرد و به طور کلی دیگر نیازى به چارچوبهاى شهرى گذشته نیست. در واقع شهر الکترونیک به معنای شهروندسالاری در مدیریت شهری است.
فعالیتهای شهر الکترونیک
بسیاری از فعالیتهایی که در شهرهای عادی صورت میپذیرد قابلیت اجرا در به صورت الکترونیکی و در غالب شهرهای الکترونیکی را دارا میباشد و شاید میتوان گفت این مجموعه فعالیتها در شهرهای الکترونیکی به صورت راحتتر اجرا میگردد.
فعالیتهای انجام گرفته در یک شهر الکترونیک را میتوان به مجموعههایی تقسیم کرد که بعضی از آنها عبارتند از:
شهر الکترونیکی چگونه شهری است؟
برای درک بهتر و پاسخ به این سئوال به ارائه چند نمونه میپردازیم: برای مثال فردی که به دنبال ساخت ساختمان و متقاضی دریافت مجوز از شهرداری است پس از ورود به شبکه اطلاعرسانی شهرداری، خدمات مورد نیاز خود به همراه مشخصات زمین تحت مالکیت و ساختمان دلخواه خود را وارد شبکه میکند، سپس شهرداری الکترونیک بر اساس استانداردهای موجود، میزان مساحت قابل ساخت و طبقات ساختمان را به متقاضی اعلام میکند و در نهایت فرد متقاضی بر اساس مجوز شهرداری با ورود به شبکه مهندسان مشاور با یکی از شرکتهای مشاور بر اساس طرح و قیمت مناسب به توافق میرسد.
در این مرحله متقاضی حتی قادر است طرح ارائه شده از سوی مهندس مشاور را به صورت سه بعدی روی صفحه مانیتور مشاهده و اصلاحات دلخواه خود را اعمال کند.
این طرح پس از تایید از سوی شهرداری الکترونیک و صدور مجوز با ورود به شبکه امور پیمانکاران و با انتخاب بهترین پیشنهاد از لحاظ قیمت به مرحله عقد قرارداد رسیده و سپس به اجرا درمیآید.
حتی ارائه گزارش کار از سوی پیمانکار به کارفرما نیز میتواند از طریق شبکه صورت پذیرد. کل این پروسه در شبکه هوشمند میتواند در کمتر از 2 ساعت به پایان رسد، در حالی که در شرایط عادی مراحل یاد شده به 1 تا 2 سال زمان نیاز دارد.
همچنین در زمینه حمل و نقل شهری یکی دیگر از امکانات شهر الکترونیک این است که اگر تمام خودروها به سیستم موقعیتیاب محلی مجهز شوند در تمام طول مسیر از قدرت تشخیص موقعیت جغرافیایی خود برخوردار خواهند بود و پلیس نیز به این ترتیب توان مدیریت ترافیک را به راحتی در دست خواهد داشت.
علاوه بر این در چنین سیستمی اصولا تصادفی رخ نمیدهد، چرا که در صورت احتمال بروز برخورد میان دو متحرک با اعلام خطر به موقع در یک کیلومتر قبل از محل پیشبینی تصادف از بروز حادثه جلوگیری میشود.
در حقیقت با این روش حوادث رانندگی تحت کنترل درآمده و حتی در صورت وقوع روی مانیتور پلیس ثبت میشود و نیازی به اطلاعرسانی مجدد نیست.
بنابراین علاوه بر افزایش سرعت رسیدن پلیس به محل حادثه، دیگر نیازی به کشیدن کروکی نخواهد بود و همین امر کار شرکتهای بیمه را سهلتر از گذشته میکند.
همچنین تصور کنید در یک شهر دیجیتالی وجود سیستم هوشمند تا چه حد قادر خواهد بود خدمات اورژانسی را گسترش دهد.
برای مثال فردی را در نظر بگیرید که از یک طرف دچار عارضه قلبی شده و هر ثانیه برای او حکم مرگ و زندگی دارد و از طرف دیگر مرکز اورژانس هم نمیتواند در مورد صحت هر تماس تلفنی اطمینان حاصل کند، در این شرایط سیستم هوشمند به مرکز اورژانس این امکان را میدهد که به مجرد برقراری تماس تلفنی، محل سکونت تماس گیرنده و حتی نام مالک آن روی مانیتور مرکز اورژانس حک شود.
از سوی دیگر محل حادثه روی مانیتور آمبولانس قرار میگیرد و سیستم اطلاعرسانی جغرافیایی (GIS) نیز به مرکز اورژانس اطلاع میدهد که نزدیکترین آمبولانس به شخص حادثه دیده کدام است و کوتاهترین مسیر تا مقصد و نزدیکترین مرکز فوریتهای پزشکی و بیمارستان هم مشخص میشود.
بنابراین با استفاده از سیستم ناوبری هوشمند در لوای طرح شهر الکترونیک، اطلاعات مکانی، مسیر حرکت، سرعت و موقعیت مربوط به وسایل نقلیه از جمله وسایل نقلیه عمومی، پلیس، آتش نشانی، آمبولانسها، اتوبوسها و دیگر وسایل قابل دریافت است.
اهمیت این موضوع وقتی بیشتر روشن میشود که توجه داشته باشیم سیستمهای ناوبری مطلوب آن دسته از سیستمهایی هستند که امکان تغییر نقشه و استفاده از نقشههای موجود و به روز کشور، قابلیت حمل و نقل و قیمت قابل قبول و مناسب داشته و در بازار نیز به راحتی در دسترس باشند.
اجرای شهر الکترونیک
اصولاً چهار مرحله برای اجرایی کردن الگوی شهر یا شهرداری الکترونیک توصیه میشود. در مرحله اول که مرحله پیدایش نامیده میشود، لازم است سند راهبردی بر مبنای مطالعات میدانی از امکانات و پتانسیلهای موجود تهیه شود.
در این زمینه استفاده از تجربیات جهانی نیز مؤثر خواهد بود. توسعه زیرساختها و آموزش به کارکنان ادارات یا سازمانهای وابسته به شهرداری صورت میگیرد.
در مرحله دوم که مرحله ارتقاء نام دارد، شهرداری یا شهر الکترونیکی فعالیت خود را با ارائه ابتداییترین خدمات بر روی شبکه اینترنت از طریق وبسایتهای طراحی شده آغاز میکند.
در مرحله بعد، مرحله تعامل، فعالیتهایی برای آموزش به کاربران و شهروندان شهر الکترونیک انجام میشود و در مجموع تعاملی دو سویه میان مدیران شهری و شهروندان از طریق وبسایتها ایجاد خواهد شد.
در مرحله یکپارچگی که آخرین حلقه ایجاد شهر الکترونیکی محسوب میشود، دامنه خدمات ارائه شده به شهروندان گسترش مییابد و خدمات متنوعتری عرضه میشود.
در اجرای شهر الکترونیکی باید به ارائه سبک زندگی الکترونیک و در خور عصر توجه داشت و باید توجه کرد که سبک زندگی سنتی برای جامعه اطلاعاتی، تضادها و نابهنجاریهای خاصی را به دنبال خواهد داشت.
بنابراین یک الگوی مناسب زندگی با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه مورد نظر و مناسب در جامعه اطلاعاتی، یکی از برنامههای شهرهای الکترونیک است.
البته با توجه به اینکه توسعه شهرهای الکترونیک، دستاوردهای بسیاری را برای شهروندان، سازمانهای شهری و دیگر ذینفعان شهر به همراه دارد، مطمئن هستم در صورتی که در کشور برنامهریزیها بر اساس اولویتهای جهانی و واقعیتهای موجود جهان که حرکت به سوی جامعه اطلاعاتی است انجام شود، اجرای شهر الکترونیک در اولویت قرار میگیرد.
یک روز در شهر الکترونیک
عصر يك روز تابستان است و شما در حال عزيمت از منزل به محل كارتان هستيد. حدود يك ساعت است كه از منزل خارج شدهايد ولي خيابانهاي شلوغ شهر، مسير خانه تا محل كار را چند برابر كرده است با صرف يك ساعت براي انجام عمليات بانكي، دو ساعت معطل شدن در ترافيك، يك ساعت جستوجو براي خريد كفش دلخواهتان و مقداري معطلي براي پرداخت قبضهاي آب و برق روز، پر مشغلهاي را پيش روي خواهيد داشت. با يك محاسبه سرانگشتي خواهيد ديد كه بخش عظيمي از اوقات روزانه خود را صرف كارهاي تكراري، غيرضروري ميكنيد. با اين اوصاف اين سوال پيش ميآيد كه آيا واقعا براي زندگي در يك شهر بزرگ حتماً بايد بخش زيادي از وقت خود را صرف كارهاي تكراري كنيد؟ و بخش ديگري از آن را در صفوف اماكن عمومي و يا خيابانهاي شهر تلف كنيد؟ آيا راه بهتري براي استفاده بهينه از زمان وجود ندارد؟ آيا نميتوان در شهرهاي بزرگ بدون دغدغه روزمره به راحتي زندگي كرد؟ بد نيست قبل از اينكه به سوالات پاسخ دهيد سري به شهر الكترونيك بزنيد، شهري كه به ظاهر با شهرهاي سنتي ما متفاوت است. شايد پاسخ سوالات خود را در آن جا بيابيد.
صبح زماني كه از خواب برميخيزيد، گزارش كاملي را از وضعيت سيستمهاي امنيتي، تسهيلات و وسايل منزلتان از منشي الكترونيكي منزلتان دريافت خواهيد كرد. قبل از دوش گرفتن ميتوانيد از طريق اينترنت به شبكه راديويي دلخواهتان دسترسي داشته باشيد و اخبار روزانه را بشنويد. هنگام ترك منزل بد نيست كه به سيستم خريد خانه سري بزنيد . البته اين سيستم بهطور خودكار موجودي مايحتاج منزل را كنترل ميكند و در مواقع كمبود سفارشهاي لازم را ارسال ميكند. پس از خريد ملزومات، قيمت آنها به طور خودكار از كارت اعتباري شما كسر خواهد شد.
وقتي اتومبيلتان را روشن ميكنيد بهطور اتوماتيك آخرين وضعيت رفت و آمد در خيابانها و ترافيك شهر را دريافت ميكنيد و بهترين مسير براي رسيدن به محل كار براي شما برنامهريزي ميشود. هنگام رانندگي منشي الكترونيك شما، پيغامها، قرارهاي ملاقات و كارهاي روزمرهتان را بررسي كرده و فعاليتهاي شما را برنامهريزي ميكند.
وقتي در شهر الكترونيك رانندگي ميكنيد به ندرت به ترافيكهاي سنگين برميخوريد. يك سيستم هوشمند كنترل ترافيك، رفت و آمدهاي شهري را طوري تنظيم ميكند كه شما كمترين زمانهاي انتظار را پشت چراغ قرمز داشته باشيد. اتومبيلها نيز به يك سيستم كنترل هوشمند مجهز هستند به طوري كه حداقل تخلفات شهري را شاهد خواهيد بود. تصادفات در شهر الكترونيك حداقل خواهد بود. زماني كه در يك شهر الكترونيك تصادفي رخ ميدهد اتومبيل بهطور هوشمند يك پيغام به مركز اتفاقات شهري ارسال ميكند. يك سيستم موقعيتياب جغرافيايي تصوير دقيق و مشخصات محل تصادف را مشخص ميكند. مشخصات تصادف به همراه تصاوير محل تصادفات به اداره پليس و اورژانس ارسال ميشود و فوراً اقدامات لازم براي رسيدگي به تصادف و ارسال مجروحين به بيمارستان صورت ميگيرد. وقتي كه آمبولانس در حال عزيمت به محل تصادف است بهطور خودكار پيغامهايي را به چراغهاي راهنماي مسير ارسال ميكند تا با تنظيم آنها كمترين توقفات ممكن را در طول مسير حركت به سمت بيمارستان نيز وضعيت بيمار به بيمارستان مخابره ميشود تا امكانات و تجهيزات لازم براي مداواي او قبل از رسيدن به بيمارستان فراهم شود.
هنگام ورود به شركت سيستم هوشمند ورود و خروج شركت، اطلاعات شما را كنترل و ساعت حضورتان را ثبت ميكند. كارتابل الكترونيكي شما تمامي نامههاي الكترونيكيتان را براي بررسي آماده ميكند. نامههايي كه به زبانهاي ديگر نوشته شدهاند به زبان فارسي ترجمه ميگردد. ممكن است شما روز پركاري داشته باشيد، چند قرار ملاقات و جلسه تمامي ساعات كاري شما را پر كند. ولي شما براي شركت در اين جلسهها اصلاً محل كار خود را ترك نميكنيد. سيستم كنفرانس تصويري محل كار، حضور شما ار در تمامي جلسات ممكن خواهد ساخت. تمامي صورتجلسات نيز به صورت اتوماتيك و تصويري ضيط و نگهداري خواهد شد.
در زمان استراحت بين كار، نماينده هوشمند خريد شما، لباس مورد نظرتان را بر اساس سليقه و خواستتان جستوجو ميكند و پيشنهادهاي مناسب را براي انتخاب به شما ارايه ميكند. براي بررسي وضعيت درسي فرزندتان ميتوانيد از طريق سايت مدرسه مجازي عملكرد تحصيلي او را بررسي كنيد و يا با معلمان او ارتباط برقرار كنيد. منشي الكترونيكي شما طبق برنامهاي كه پيش از اين برايش مشخص كردهايد مقدمات سفر آينده شما را فراهم كرده است. در اين حال ميتوانيد كادوي تولد دوستتان را سفارش دهيد.
قبل از جلسه با نمايندگي يكي از شركتهاي تجاري، ميتوانيد اطلاعات مفيدي در مورد شركت مورد نظر، حيطه عملكردش، وضعيت بازار و زمينه فعاليت شركت بهدست آوريد. اگر به شبكه پشتيبان تصميمگيري شركت دسترسي داشته باشيد احتمالاً گزارشهاي آماري و اطلاعات مفيد و مناسب ديگري نيز در اين زمينه بهدست خواهيد آورد.
زماني كه كارهاي روزمرهتان به پايان رسيد، سيستم هوشمند جستوجوي شما، اعلام ميكند كه تعدادي مقاله و اطلاعات جديد در ارتباط با موضوعات مورد علاقه شما يافته است. اين سيستم اطلاعات جديد را به طور اتوماتيك به كتابخانه ديجيتالتان اضافه ميكند.
اگر در زمان بازگشت به منزل بخواهيد در پمپ بنزين سوختگيري كنيد، سيستم موقعيتياب هوشمند اتومبيلتان نزديكترين پمپ بنزين را به شما پيشنهاد ميكند. پس از سوختگيري نيز ميتوانيد با كارت اعتباري، هزينه بنزين را بپردازيد. احتمالا اتومبيل شما به سيستمي مجهز است كه طبق روند مصرفتان موجودي بنزين را بررسي كرده و زمانهاي سوختگيري با برنامهريزي ميكند.
وقتي كه به منزل ميرسيد، همه چيز مرتب است. سيستمهاي تهويه هوشمند هواي خانه را به نحو مطلوبي تنظيم كردهاند. تسهيلات و وسايل منزل همه طبق برنامه كار ميكنند. شما يك روز پركار را در شهر الكترونيك را در شهر الكترونيك پشت سر گذاردهايد. كارهاي مختلفي انجام دادهايد ولي به ندرت درگير كارهاي تكراري شدهايد. شما ميتوانيد اوقاتي زيادي را كه در شهرهاي سنتي در خيابانهاي شلوغ و يا در صف بانك صرف ميكرديد، مشغول مطالعه، استراحت و تفريح شويد و يا به موضوعات مورد علاقه خود بپردازيد.